Pleteršnikov Slovensko-nemški slovar

kr=coll. (593)


  1. bę́kovje, n. coll. die Flechtweiden.
  2. bẹljavína, f. 1) = weiße Wäsche, Brdo ( Gor.); — 2) der Splint, Črniče ( Goriš.); — 3) coll. Kukuruzschalen, BlKr.; — tudi bẹljȃvina.
  3. besẹ̑dje, n. coll. 1) die Wörter, der Wortvorrath, nk.; — 2) die Etymologie als Theil der Grammatik, Jan., nk.
  4. bíba, f. 1) kriechendes kleineres Thier, bes. ein Insect (največ le v otročjem govoru); biba leze, biba ni, tovor nese, osel ni, roge ima, kozel ni, (= polž); coll. vsa biba in golazen, LjZv.; — suha b. = suha južina, der Weberknecht, C.; — 2) das Truthuhn, C.; — = raca, Trst. (Let.); — 3) die Gezeiten des Meeres, Flut und Ebbe, Cig. (T.), Jes.; prim. bibavica; — 4) der Grashalm, Ip., Kras- Erj. (Torb.).
  5. bı̑čje, n. coll. Simsen, Binsen; iz bičja pleto razne reči in delajo stenje (duše), Št.; — der Lampendocht: bičje v leščerbi, Glas.; — prim. 2. bic.
  6. bı̑lje, n. coll. 1) Pflanzen, Kräuter, Mur., Cig., Jan., Cig. (T.); bolj jim je pri srci bilje ali žival, kakor bližnjega sreča, Ravn.; die Blätter und Stengel der Ackerpflanzen, das Kräuterich: iti bilja brat za svinje, BlKr.; — das Kürbiskräuterich, C., SlGor.; — 2) die Halme: bilje se bode moralo s srpom požeti, Dalm.; silje čistiti plev in bilja, Danj.; — die Halmstoppeln: po košnji ostane bilje, M.
  7. bíserje, n. coll. die Perlen, M.
  8. bivolovína, f. die Büffelhaut, coll.; Büffelhäute, DZ.
  9. bòb, bóba, m. tudi coll. 1) die Saubohne (vicia faba); b. iz kropa pobirati = die Kastanien aus dem Feuer holen, LjZv.; bob ob (v) steno metati, sich vergeblich bemühen jemanden zu überreden, zu überzeugen; vse besede so bob v steno pri njem, alles Reden ist bei ihm vergeblich; da te mili bob! potz tausend! C.; zdaj sem se iz boba izdrl, jetzt kenne ich mich erst aus, Erj. (Izb. sp.); — volčji b., die Lupine (lupinus), Tuš. (B.), Nov.; — divji b., gemeine Fetthenne (sedum maximum), Velikovec- Josch; — 2) = fižol, die Fisole (phaseolus vulg.), Soča, Trenta- Erj. (Torb.); — 3) kleine, krapfenähnliche Schmalzkuchen, Gor.; — 4) = krompir, C.; — 5) kozji, ovčji b., die Geiß-, Schafexcremente, Z.
  10. bȏbje, n. coll. die Beeren: brinovo bobje, C.
  11. bodljíkovje, n. coll. Disteln, Jan.
  12. bogatȃštvọ, n. coll. die Reichen, Zora.
  13. bogčarı̑ja, f. coll. die Armen, kajk.- Valj. (Rad); — prim. 2. bogec.
  14. borǫ̑vje, n. coll. der Föhrenwald, der Kieferwald; borovjè, ogr.- Valj. (Rad).
  15. borovníčevje, n. coll. das Heidelbeergesträuch.
  16. borovnı̑čje, n. coll. = borovničevje, Z.
  17. botrína, f. 1) die Gevatterschaft; v botrini smo si, wir stehen zu einander im Verhältnis der Gevatterschaft; tudi: botrina sva si, Pjk. (Črt.); — 2) coll. die Pathen: z botrino se prepirati, Kres; kjer se botrina krega, zemlja križem poka, Jan. (Slovn.); — 3) der Pathenschmaus, Mur., C.
  18. bradavíčevje, n. coll. die Warzen, C.
  19. bradı̑nje, n. coll. der Baumbart, C., ogr.- Valj. (Rad).
  20. bradǫ̑vje, n. coll. die Baumflechte (usnea), M., Z.
  21. brȃnec, -nca, m. coll. abgenommene Kastanien, C.
  22. brȃtja, f. coll. die Brüder, ogr.- Let., kajk.- Valj. (Rad), BlKr.
  23. brȃv, -ı̑, f. coll. das Schafvieh, Zv., Notr.; mej skalovjem je pasel svojo brav, Jurč.
  24. brȃvje, n. coll. das Mastvieh, Mur., Met.
  25. brẹgǫ̑vje, n. coll. die Berge; b. in dolje, Berge und Thäler, C.
  26. brı̑nje, * n. coll. der Wacholder, das Wacholdergesträuch (juniperus communis).
  27. brklję̑vje, n. coll. die Stümpfe an abgeästeten Bäumen, C.; das Stummelwerk, C.; — das Gerümpel, Savinska dol.
  28. br̀st, bŕsta, brstà, m. 1) die Baumknospe; cvetni, listni b., die Blüten-, die Blattknospe, Tuš. (B.); — 2) der Trieb; b. pognati, Dalm.; coll. die Triebe: obrezani mladi pritlikavci veliko novega brsta poženejo, Pirc; deblom veje odžagati, brst oklestiti in ga v butarice podelati, Ravn. (Abc.)- Valj. (Rad); brsta je zagrabil in ga na ogenj nese, Ravn.
  29. brstína, f. coll. Ruthenholz, Reiser, Z.; moramo slabe vrhove in brstino pobirati, grajščaka pa čaka debelina, Bes.
  30. bŕstje, n. coll. die Baumknospen, Cig., C.; junge Sprossen, die Triebe, Mur.; tudi: brstjè.
  31. brvȃnje, n. coll. vsaj po večem že obtesani hlodi, BlKr.; die Balken, das Gebälke, Jan.; das Bauholz, Cig.; — prim. brvno.
  32. cȃpje, n. coll. die Fetzen.
  33. celǫ̑vje, n. coll. = orodje, Kres; — nam. cevovje (?); prim. cel, m.
  34. cevǫ̑vje, n. coll. = orodje: čebelarsko c., Gol., Gor.; — prim. cevje.
  35. crẹ̑tje, n. coll. das Krummholz, das Knieholz, Kamnik- M., Valj. (Rad); — prim. cret.
  36. cvẹ́tje, n. 1) coll. die Blüten; v cvetji biti, in der Blüte stehen, florieren, Cig., Jan., nk.; — das Blumenwerk, Cig.; — živo cvetje, Blumenthiere, Korallenthiere ( zool.), Cig. (T.); — 2) die Blütezeit; o cvetju.
  37. čerę̑nje, m. coll. Klippen, M.; das Gestein, Gor., Št.
  38. čerǫ̑vje, n. coll. Steinspitzen, C.; — = skalovje, Valj. (Rad).
  39. čẹ́špljevje, n. coll. die Pflaumenbäume, Cig.
  40. češúljevje, n. coll. Büschelchen, Träubchen.
  41. črẹ̑tje, n. coll. das Krummholz, Mik.; — prim. čretovec.
  42. črẹ́vje, n. coll. die Gedärme, M.; das Darmsystem, Cig. (T.).
  43. čȓšje, n. coll. die Zapfen vom Nadelholz: smrekovo č., C.
  44. 2. čȗtje, n. coll. die Gefühle, das Fühlen, Cig., Jan.
  45. čȗžje, n. coll. Kukuruzschalen, Tolm.
  46. déca, dẹcȇ, f. coll. die Kinder, vzhŠt., ogr., kajk.- Valj. (Rad); drobna d., der Tag der unschuldigen Kinder, vzhŠt., ogr.- C.; dẹ́ca, Mur.; prim. stsl. dêtьca.
  47. déčica, f. coll. dem. deca; die Kinderchen, ogr.- C., Danj. (Posv. p.); dẹ́čica, Mur.
  48. denár, -rja, m. das Geldstück; zlat d., ein Goldstück; — coll. = denarji, das Geld; kovan d., geprägtes Geld; papirnat d., Papiergeld; droben d., Kleingeld; trda, huda je za d., es ist schwer ein Geld zu bekommen; d. zametavati, d. v vodo metati = das Geld zum Fenster hinauswerfen, Cig.; d. odvesti, Geld anbringen, M.; v denar spraviti, zu Gelde machen; ob ves denar sem, ich bin alles Geldes bar; ima denarje, er hat Geld; velike denarje je imel, er hat viel Geld gehabt, jvzhŠt.; ima denarjev na kupe, er hat Geld in Menge; za noben denar, um keinen Preis; — denarji, die Gelder: hranilni denarji, die Depositengelder, DZ.; denar je gospodar, Geld regiert die Welt, Cig.; da ima koza denar, gospa bi ji dejali, Cig.
  49. derȃčje, n. coll. der Stechdorn, Ip.- Erj. (Torb.); — prim. derak.
  50. divjáčina, f. 1) ein wildes Thier, Dict.; huda d. je Jožefa razdrla, Dalm.; — coll. das Wild; d. prihaja na polje; — 2) das Wildfleisch, das Wildbret.
  51. divjȃzən, -zni, f. 1) coll. wilde Thiere, ogr.- Mik.; poljska d., kajk.- Valj. (Rad); — das Wildbret, C.; — 2) = divjost, Jan., SlN.
  52. dlȃčje, n. coll. Thierhaare, Mur., C.
  53. dláka, * f. das (thierische) Haar; dlako cepiti, haarspalten; do dlake vse povedati, alles haarklein erzählen, ZgD.; ni za dlako udati se, Jurč.; — coll. das Haar; ozimna d., das Winterhaar, Jan.; dlako puščati, Haare verlieren; mišja d., der Flaum junger Vögel, Zv.; po žabje dlake poslati = in den April schicken, Cig.; — die Art: take dlake ljudje, Z., ZgD.; on je tudi tvoje dlake, Cig. *; — v kletvicah: pasja dlaka! = Hund!
  54. dobrovı̑tje, n. coll. = dobrovita, C.
  55. dolǫ̑vje, n. coll. Thäler: gore i dolovje, ogr.- Valj. (Rad).
  56. dopı̑sje, n. coll. die Correspondenz: izdati d. (kakega slavnega moža), Navr. (Kop. sp.).
  57. dragotína, f. eine kostbare Sache, das Kleinod, das Juwel, der Schatz, Cig., Jan.; pl. dragotine, Bijouterien, Cig. (T.); — coll. Pretiosen, der Schmuck; nališpati se z dragotino, Cv.
  58. drȃp, m. coll. die Maueranwurfsbrösel, Z.
  59. drẹ́vje, n. coll. die Bäume; drevja zasaditi; veter drevje lomi.
  60. drẹvorę̑dje, n. coll. Alleen, Bes.
  61. dȓnje, n. coll. Rasenstücke, Jarn., Cig. (T.); — Rasenstücke auf dem gepflügten Felde, Z.
  62. drọ̑b, m. coll. 1) kleine Stückchen oder Theilchen von einer Sache: iti v d., in Stücke gehen, Krelj- M.; svinčen d., Bleischrote, C.; = strelni d., LjZv.; seneni d., das Heuicht, der Heuabfall, Cig., Nov.; — = drobiž, kleines Geld, C.; — was in den Bienenstöcken zu Boden fällt, das Griesig, V.-Cig.; — der Abgang bei Metallarbeiten, Cig.; — ein körniges Gestein: die Grauwacke, C.; — der Bruch ( math.), Cig. (T.); pogl. ulomek; — 2) die Eingeweide; d. vzeti iz živali, ein Thier ausweiden, Cig.
  63. drobȃd, f. coll. kleine Dinge (Waren, Kinder, Thiere), C., Z.
  64. drobarı̑ja, f. coll. = drobad, Cig.; kleine Kinder: toliko drobarije je pri nas, BlKr.- M.
  65. drobę̑r, f. coll. eine Menge Brocken, vzhŠt.- C.
  66. drǫ̑bež, m. das Stückchen, Jarn.; — coll. Zerbröckeltes ( z. B. Brotbröckchen), Gor.
  67. drobír, -rja, m. eine Kleinigkeit, das Bruchstück, Cig.; der Splitter, Cig. (T.); — coll. kleine Stücke (Holz, Fleisch u. dgl.), BlKr.- M.; der Abfall beim Holzhacken, Poh.; kleine Rüben, Möhren, Erdäpfel, Mik., C.; Zerstückeltes, M.; Trümmer, Cig.; Trümmergestein, C.; ogeljni d., das Kohlengestücke, Cig., Nov.; seneni d., das Heuicht, Jan.; — = drob, die Eingeweide (im thierischen Körper), (drober) C., vzhŠt.
  68. drobı̑rje, n. coll. = drobir, C.
  69. drobíž, m. coll. kleine Dinge, kleine Stücke, kleine Abfälle u. dgl.; — tudi o malih otrocih: ta drobiž nikoli ne miruje, jvzhŠt.; — das Kleingeld, die Scheidemünze; nimam drobiža, moram izmenjati.
  70. drobnę̑zje, n. coll. das Raffholz, Goriš.
  71. drobnjȃd, f. coll. Kleinigkeiten, Vrt.; — das Kleinvieh, Zora.
  72. drobnjȃv, f. coll. = drobnjava, Kleinigkeiten, Goriš.; die Kurzware, Cig., Jan.; — rumena drobnjav (o drobnih zlatnikih), Zora.
  73. drobnjȃva, f. coll. drobne stvari: die Kleinware, der Kram, Cig., Jan.
  74. drobtı̑nje, n. coll. Brosamen, C., Vest., ogr.- Valj. (Rad).
  75. dȗpljevje, n. coll. Höhlen, C.
  76. frȃtje, n. coll. 1) Laubbuschen, Reisig, Cig., Dol.; smrekovo fratje, Cv.; ausgehauenes Gestrüppe, (fratjè) Gor.; — 2) die Schonungsfläche (koder se ne sme pasti), Gor., Ig; — prim. frata.
  77. gabríca, f. die Frucht der Weißbuche, C.; coll. (polšica je bila nanesla) velik kupček želoda, žiri in gabrice, Jurč.
  78. glasǫ̑vje, n. coll. die Töne, C.
  79. glavı̑nje, n. coll. = glavice (glavičaric, bucik), Danj.- Valj. (Rad).
  80. glȃvje, n. 1) coll. die Krautköpfe, Z., Fr.- C.; — 2) nam. oglavje, das Säulencapitäl, M.; podstrešno g., das Dachgesims, Cig.
  81. glǫ̑žje, n. coll. das Weißdorngestrüppe, Cig., Jan., M., C., ogr.- Valj. (Rad).
  82. gnẹ̑zdje, n. coll. die Nester, Cig.
  83. golȃzən, -zni, f. 1) coll. das Gewürm, kriechendes Ungeziefer; — 2) ein baumloser Fleck im Walde, Dol.- Erj. (Torb.); jagode rasto po gozdnih golaznih, Let.; — die im Getreide durch Ungeziefer verursachte kahle Stelle, Met.; Mik.
  84. goljè, n. coll. Baumäste ohne Laub, Hal.- C.
  85. 1. górje, n. coll. die Gebirgskette, Cig.
  86. gospóda, f. coll. die Herrenleute, der Herrenstand; kar gospoda stori krivo, kmetje plačati morajo živo, Cig.; die Herrschaft(en); gospoda so se nekam odpeljali, die Herrschaften sind ausgefahren, Cig.; častita gospoda! geehrte Herren (und Damen)! Gospoda vsi pritrdijo, Npes.-K.; Gospoda se pogledajo, Npes.-K.; Naj gospoda pije vodo, Ker za vince ne (u)trpi, Npes.- Mik.; — gen. tudi: gospodę̑.
  87. govę̑d, f. coll. das Rindvieh; vsa goved, Npes.- Cig.; kadar se tuja goved žene skozi selišče, naj domača bode zaprta, Levst. (Nauk).
  88. gǫ́zdje, n. coll. Waldungen, Zora.
  89. grása, f. coll. zerhackte Nadelholzäste als Bedeckung der Kohlenmeiler, die Beflüschung, Cig., oder als Streu, C.; prim. št.-nem. das Graßich.
  90. 1. grebę̑nje, n. coll. = grebeni; — die Klippenbank, Cig. (T.).
  91. grǫ̑bje, n. coll. die Gräber, der Friedhof, Mur., Cig., Jan., C., ogr.- Valj. (Rad); židovsko g., Zv.
  92. grobǫ̑vje, n. coll. die Gräber.
  93. gròš, grǫ́ša, m. der Groschen; — coll. brez groša, geldarm; ima zadosti groša, er hat genug Geld, Slc.
  94. grǫ́zdje, n. coll. Weintrauben; g. zobati, trgati; suho g., Rosinen, Fr.- C.; Zibeben, Cig.; laško g., die Johannisbeere, C.; = kresno g., = kresno grozdjiče, Cig., kosmato g., die Stachelbeere, Blc.-C.; kačje g., der schwarze Nachtschatten (solanum nigrum), Erj. (Rok.), = pasje g., ogr.- C.; pasje g., tudi: die Zaunkirsche (lonicera xylosteum), C.; morsko g., die Meertraube (uvae marinae), die Eier des Tintenfisches, Erj. (Ž.).
  95. grozdǫ̑vje, n. coll. = grozdje, C.
  96. grozdǫ̑vlje, n. coll. = grozdje, KrGora- DSv.; Rosinen, Staro Sedlo- Erj. (Torb.).
  97. grȗdje, n. coll. Schollen, Klumpen, ogr.- Valj. (Rad).
  98. grúševje, n. coll. hruševje (Birnbäume), Mur.
  99. hȃłdje, n. coll. = halodje, haložje, C.
  100. hálodje, n. coll. haložje, C.

1 101 201 301 401 501  



  Nova poizvedba      Pripombe      Na vrh strani


Strežnik Inštituta za slov. jezik Fr. Ramovša ZRC SAZU Iskalnik: NEVA