Pleteršnikov Slovensko-nemški slovar

z (3.301-3.400)


  1. zatę̑zək, -zka, m. der gedehnte Accent, C.
  2. zatezljìv, -íva, adj. zuschnürbar, Jan. (H.).
  3. zatę̑znica, f. das Schnürband, Jan. (H.).
  4. zatę̑zničən, -čna, adj. Schnür-, Jan. (H.).
  5. zatę̑znik, m. der Schnürleib, Jan. (H.).
  6. zatezováti, -ȗjem, vb. impf. = zatezati.
  7. zatìč, -tíča, m. 1) der Pfahl, Cig., Jan.; z. za hmelj, die Hopfenstange, Cig.; — 2) der Riegel, Z.; — 3) zátič, der Stöpsel, Mur., Cig., Jan., C., Savinska dol.; — der Pfropf, der Spund, Jan.; — ( fig.) der Zwerg, C.
  8. zatı̑čək, -čka, m. der Stöpsel, Št.- Cig., Jan., C.; — der Lasszapfen, Cig.
  9. zatı̑čnik, m. der Stöpselzieher, C.
  10. zatíhniti, -tı̑hnem, vb. pf. still werden, verstummen, M.
  11. zatìk, -tíka, m. 1) der Pfropf, der Stöpsel, Mur., Cig.; zátik, Trenta- Erj. (Torb.); prim. zatek; — 2) der Riegel, Cig., Jan., Mik., Valj. (Rad); — ein Brett, das vor einer Öffnung auf- und zugeschoben wird, der Schieber, V.-Cig., Jan., DZ.; — der Vorstecker, der Schließnagel, Cig., Jan.
  12. zatı̑ka, f. 1) der Stöpsel, Cig.; — 2) = klinček, s katerim se kamba pri jarmu zatakne, da iz njega ne zdrsne, Notr., Polj.; — 3) der Riegel, Jan.; — 4) das Sperrholz in den Mühlen, ein Rad stehen zu machen, Cig.; — 5) das Steckenbleiben des Fadens beim Nähen, Gor.- DSv.
  13. zatikáča, f. 1) ein Stab zum Hineinstecken, Mik.; — mreža z., das Stecknetz, Levst. (Nauk); — 2) der Riegel (beim Zimmern), C.
  14. zatikáłən, -łna, adj. zum Zustecken, Zuschieben dienend: zatikȃłnọ okno, das Schubfenster, Jan. (H.).
  15. zatikȃłnik, m. 1) der Lasszapfen, V.-Cig.; — 2) der Spanner im Stricke der Holzsäge, Cig.
  16. zatikálọ, n. 1) to, s čimer se kaj zatika: der Riegel, Z.; — die Spindellappe der Uhrmacher, Cig.; — 2) der Lückenbüßer, Jan. (H.).
  17. zatíkanje, n. 1) das Verstopfen; — 2) das Hineinstecken.
  18. zatíkati, -tı̑kam, -čem, vb. impf. ad zatekniti; 1) verstopfen; — 2) hineinstecken; v streho zatičejo steljo in kresnice, Navr. (Let.); — z. kaj pred kaj, etwas vorstecken, Cig.
  19. zatikȃvka, f. = veja, ki se zatika po travnikih tam, koder ne smejo ljudje hoditi, Dol.
  20. zatı̑kljaj, m. 1) kar se v usta zatakne, ein Bissen: z. kruha, Gor.; — 2) der Stöpsel, Gor.
  21. zatı̑lčati, -am, vb. pf. = pri tilčanju izgubiti, Polj.
  22. zatı̑łčən, -čna, adj. Genick-: zatilčni možgani, das Hinterhirn, Jan. (H.).
  23. zatı̑łəc, -łca, m. das Genick, der Nacken, Cig., Jan.; ( prim. "zátovəc").
  24. zatı̑łək, -łka, m. das Genick, der Nacken, Dict., Habd.- Mik., Jan., Cig. (T.), Rib.- Mik., Lašče- Erj. (Torb.).
  25. zatı̑łən, -łna, adj. = zatilčen, Jan. (H.).
  26. zatı̑łka, f. = jamica v zatilniku, Notr.
  27. zátiłnəc, -nca, m. = zatilnik, ("zátovnc"), Rož.- Kres.
  28. zatı̑łnica, f. das Hinterhauptbein, Cig. (T.), Erj. (Z. Som.).
  29. zatı̑łnik, m. das Hinterhaupt, das Genick, der Nacken, Meg., Mur., Cig., Jan., Dol., Dalm.- Valj. (Rad).
  30. zatı̑łnjak, m. = zatilnik, Cig.; zátiłnjak, vzhŠt.
  31. zatı̑nati, -am, vb. impf. ad zateti; (hinein)hauen, C.
  32. zatíniti, -tı̑nim, vb. pf. mit Brettern verschlagen, verschalen, C.; zatinjen zid, Z.
  33. zatı̑r, m. = zatira, Cig.
  34. zatı̑ra, f. die Unterdrückung, C.
  35. zatiráč, m. der Unterdrücker, Mur., Cig.; bogat zatirač, ki uboge tlači, Ravn.- Valj. (Rad); der Tyrann, C.
  36. zatiráłən, -łna, adj. bedrängend, Cig.
  37. zatı̑ranəc, -nca, m. der Unterdrückte, Mur., Cig.; zatirancem pomagajte! Ravn.- Valj. (Rad).
  38. zatı̑ranje, n. 1) das Vertilgen; — 2) das Bedrücken; — die Verfolgung: z. vere.
  39. zatı̑ranka, f. die Unterdrückte, Jan. (H.).
  40. zatirȃtelj, = zatiravec, Let.
  41. zatirȃtəv, -tve, f. die Unterdrückung, Jan.
  42. zatı̑rati, -am, vb. impf. ad zatreti; 1) vertilgen, ausrotten, vernichten; z. mrčes; bog zatira oskrunitelje svoje cerkve, kajk.- Valj. (Rad); — verheeren, Cig.; toča polja zatira, kajk.- Valj. (Rad); — abschaffen: navade, praznike z., Cig.; — z. se, sich abtödten, Cig.; — 2) bedrücken, bedrängen, verfolgen; z. podložnike, ljudstvo, uboge, pravico.
  43. zatirávati, -am, vb. impf. = zatirati, Jan. (H.).
  44. zatı̑ravəc, -vca, m. 1) der Vertilger, Cig., Jan.; — 2) der Bedrücker, der Bedränger, Mur., Cig., Jan., Dalm., Ravn. i. dr.
  45. zatı̑ravka, f. 1) die Vertilgerin, Cig.; die Vernichterin, C.; — 2) die Bedrückerin, Mur., Cig.
  46. zatirljívost, f. die Unterdrückungssucht, Cig.
  47. zatískati, -am, I. vb. pf. durch den Bücherdruck verlieren: veliko denarja z., Cig.; — II. vb. impf. ad zatisniti, zudrücken, Dict.
  48. zatiskávati, -am, vb. impf. = zatiskovati, Mur.
  49. zatiskȃvka, f. die Klappfeder, Cig.
  50. zatiskováti, -ȗjem, vb. impf. ad zatisniti.
  51. zatísniti, -tı̑snem, vb. pf. 1) durch Drücken schließen, zudrücken; s prstom z. luknjico; ušesa si z.; oči z.; vso noč nisem očesa zatisnil; z. se, zufallend sich knapp schließen, Cig.; — 2) einzwängen: z. si roko, Cig.
  52. zatíščati, -ím, vb. pf. verhalten: nekaj denarjev z. (= zatajiti), Ravn.
  53. zatíšən, -šna, adj. windsicher, Cig., M., C.
  54. zatíšiti, -tı̑šim, vb. pf. verheimlichen, C.; ( z. B. ein Gerücht) niederschlagen, Fr.- C.
  55. zatı̑šje, n. ein windsicherer Ort; — ein sicherer Ort: divja zver ima v gozdu svoje zatišje, Zv.; — das Stilleben (in der Malerei), Cig. (T.).
  56. zátka, f. 1) das Querhölzchen am Joch (klinček, ki se v kambo zatakne, da ne pade iz jarma), Cig.; — der Achsnagel, pri Fari ( Notr.)- Štrek. (LjZv.); — 2) = zamašek, Poh.
  57. zatkáti, -tkȃm, -tčèm, (-təčèm, -tkèm), vb. pf. 1) durch Weben schließen, zuweben, Cig.; — 2) einweben, Cig., Jan.; — 3) beim Weben verbrauchen, verweben.
  58. zatláčiti, -tlȃčim, vb. pf. 1) durch Hineinzwängen verschiedener Dinge verstopfen; cev, luknjo z. s čim; krtino z. (z nogo), einen Maulwurfshaufen zutreten, Cig.; — 2) hineinzwängen: z. zamašek v steklenico, Cig.
  59. zatlẹ́či, -tółčem, vb. pf. = zatolči.
  60. zatlẹ́ti, -ím, vb. pf. zu glimmen anfangen, erglimmen; les neče z., Cig.
  61. zatmíčiti, -ı̑čim, vb. pf. verfinstern; z. se, sich verfinstern, ogr.- C.
  62. zatọ̑, adv. = za to, deshalb, darum; z. ker, deshalb, weil.
  63. zatòč, -tǫ́ča, m. der Schub im Kegelspiele, V.-Cig.
  64. zatočína, f. die Bai, Cig. (T.).
  65. zatóčiti, -tǫ́čim, vb. pf. 1) rollen machen; (kroglo) z., einen Schub thun (beim Kegelspiel), Cig.; z. sod z brega, Levst. ( LjZv.); z. se, zu rollen anfangen; z. se proti komu, jemandem zurollen, Cig.; — in Bewegung setzen: barka je po morju zatočena, Npes.-K.; z. ped = stegniti prste, da je ped dosti dolga, Dol.; — in drehende Bewegung versetzen, Cig., Slc.; — 2) rund machen, zurunden, C., Z.; zatočena posoda, ein rundes, bauchiges Geschirr, C., Z.
  66. zatǫ̑čje, n. = zatočina, Z.; — die Rhede, Cig., Jan., C.
  67. zatogotíti se, -ím se, vb. pf. ergrimmen: ergrimmt etwas aussprechen, LjZv.
  68. zatǫ́həł, -hla, adj. (pravilna oblika nam. zaduhel); nach Feuchtigkeit riechend: zatohla koča, Erj. (Torb.); z. hlev, Zv.; zatohlo vreme, schwüles Wetter, Erj. (Torb.); politična atmosfera je zatohla (schwül), Cig. (T.) ("zatuhu", Štrek.).
  69. zatǫ́hlica, f. die dumpfe Luft: v taki zatohlici mora oboleti zdrav človek, Erj. (Izb. sp.); z. pred nevihtami, die Schwüle, LjZv.
  70. zatohlína, f. = zatohlica, Cig.
  71. zatǫ́hniti, -tǫ̑hnem, vb. pf. dumpfig werden (= zadehneti od vročine, mokrote, sopare, tudi od starosti [o kruhu, moki]); snopje zatohne od mokrote in potlej začne plesneti, Erj. (Torb.).
  72. zatǫ̑je, adv. = za toje, von dieser Größe, Stärke, soviel wert, Gor.; z. učen, beiläufig so gelehrt, Z., Gor.; fantič, z. kot ta-le, Polj.; dober gospod je bil, z. ne dobimo ga več, Polj.; to je z., das ist ein Äquivalent, Polj.
  73. zatǫ̑jən, -jna, adj. fähig: matere zatojne svoje dete dojiti, Vod. (Bab.).
  74. zatòk, -tǫ́ka, m. 1) die Bai, Cig., Jan., Jes.; das Haff, Cig. (T.); morski z., Guts.; "zatok, to je, v suhi svet stoječe morje", Ravn.; — 2) od potoka do zatoka sveta, vom Anfang bis zum Ende der Welt, BlKr.; — 3) zatọ̑k, die Geschwulst, Cig.
  75. zatȏłcək, -cka, m. = gnojno ulje na nogi, Vrsno ( Tolm.)- Erj. (Torb.).
  76. zatołceváti, -ȗjem, vb. impf. zuschlagen, Mur., Met.
  77. zatólči, -tółčem, vb. pf. 1) durch Schlagen schließen: s kladivom, z betom z., zuhämmern, zukeulen; — 2) hineinschlagen: z. rušino, Cig.; — einschlagen; kol z. v tla, Cig.; — einbleuen, Cig.; — 3) z. klin (žrebelj), t. j. na ostrem koncu ga potolči, verklinken, Cig.; — 4) erschlagen, vzhŠt., ogr.- Valj. (Vest.); — 5) zu schlagen anfangen: zatolklo je srce, Zora.
  78. zatóliti, -tǫ́lim, vb. pf. beschwichtigen, besänftigen, Cig., Jan., C.; otroka z., Cig.
  79. zatòn, -tǫ́na, m. 1) der Untergang der Sonne, Guts., Cig., Jan., C., Mik.; solnce gre v z., die Sonne geht unter, Cig.; (tudi: v zatone, Gor.); — 2) der Tümpel, C., Ljubljanska ok.; — 3) der Meerbusen, V.-Cig., Jan., C., Jes.; — 4) die Insel, ogr.- Mik., C.; — tudi: záton, Valj. (Rad).
  80. zatǫ̑na, f. = zaton 1): solnce bo skoraj v božji zatoni, die Sonne wird bald untergegangen sein, Mur.
  81. zatǫ̑nək, -nka, m. der Wasserschlund, M.; — eine tiefe Stelle im Bach, C.
  82. zatóniti, -tǫ́nem, vb. pf. im Wasser versinken; — untergehen, Z.
  83. zátonja, f. der Tümpel, ogr.- C.
  84. zatǫ̑nje, adv. = zatoje, ebensoviel wert, ebenso gut: pšenica moja je z. kakor tvoja, delam z. ko ti, C., Št.
  85. zatòp, -tǫ́pa, m. 1) die Überflut, die Überschwemmung, Cig., Jan., C.; zatop me obdaja, Ravn.- Valj. (Rad); — 2) das Haff, Jes.; — 3) der Untergang, Jan.; — koliko let je že zbežalo v z.! Bes.; — 4) z. samoglasnice, die Elision, Cig.
  86. zátọpa, adv. (za to pa) = seveda, vzhŠt.- C.
  87. 1. zatopíti, -ím, vb. pf. 1) überschwemmen, verschwemmen, Mur., Cig., Jan.; zatopljen, unter Wasser gesetzt, Cig.; — z. se, überschwemmt werden, Mur.; — z. se, ersaufen (von Getreide, Samen), Cig.; — zatopljena v solzah, in Thränen aufgelöst, Erj. (Izb. sp.); — z. se v misli, sich in Gedanken versenken, zatopljen v misli, in Gedanken versunken; — überwuchern, unterdrücken (von Pflanzen), Cig., C.; veje od drugih zatopljene, Pirc; glas z., machen, dass die Stimme sich verliert, sie schwächen, C., Z.; z zatopljenim glasom, Erj. (Izb. sp.); zatopljen glas, eine dumpfe Stimme, C.; — z. samoglasnico, einen Vocal elidieren, Cig.; — 2) zuschmelzen: z. se, durch Schmelzen sich schließen, M.
  88. 2. zatǫ́piti, -im, vb. pf. stumpf machen, abstumpfen, Mur., Cig., Jan.; nož z., C.
  89. zatòr, -tǫ́ra, m. das Verderben, C., Mik., on, to je moj zator! BlKr.; na z. biti domovini, dem Vaterlande zum Verderben gereichen, Navr. (Let.); — die Unterdrückung, Cig. (T.), C., DZ.; na zator one plehke beletristike, Zv.; — tudi: zátor.
  90. zatǫ́rej, adv. 1) deswegen, darum; — 2) zatórej = zatoje, otorej: tukaj ni zatorej hrasta, (von der Größe und Stärke), Levst. (M.).
  91. zatǫ́rən, -rna, adj. verschwenderisch, Ravn.- Cig.
  92. zatóriti, -tǫ́rim, vb. pf. verstreuen, Mik.; verzetteln, Danj.- M.; z. peneze, vzhŠt.- C.
  93. zatǫ̑rnež, m. der Verschwender, Rib.- Ravn.- Cig.
  94. 1. zatọ̑rnica, f. die Unterdrückerin, C.
  95. 2. zatọ̑rnica, f. = zatvornica, Mur., Cig., Jan.
  96. 1. zatọ̑rnik, m. der Verderber, der Untedrücker, ogr.- C.; zatornik ("zaturnik") moje sreče, BlKr.; der Beschädiger, Jan.
  97. 2. zatǫ̑rnik, m. der Verschwender, Cig., M.; — prim. zatoren.
  98. 3. zatọ̑rnik, m. = zatvornik, Cig.
  99. zátovəc, -vca, m., Guts., Mur., Jan., pogl. zatilec in prim. zatilnec.
  100. zatožáriti, -ȃrim, vb. pf. durch Processe verlieren, Jan. (H.).

   2.801 2.901 3.001 3.101 3.201 3.301 3.401 3.501 3.601 3.701  



  Nova poizvedba      Pripombe      Na vrh strani


Strežnik Inštituta za slov. jezik Fr. Ramovša ZRC SAZU Iskalnik: NEVA