Pleteršnikov Slovensko-nemški slovar

s (76.639-76.738)


  1. zaokroglíti, -ím, vb. pf. abrunden ( stil.), Cig. (T.).
  2. zaokrǫ́ženje, n. die Abrundung: z. županij, SlN.
  3. zaokrǫ́žiti, -im, vb. pf. abrunden, Cig. (T.), Žnid.; leča je zadaj bolj zaokrožena (gekrümmt) nego spredaj, Žnid.; arrondieren, nk.
  4. zaoliti, -im, vb. pf. fest einschlagen ( z. B. einen Pfahl), vzhŠt.; — prim. olih.
  5. zaonẹ̑gati, -am, vb. pf. etwas, was man nicht nennen kann oder will, beginnen, Z.
  6. zaǫ̑ra, f. nav. pl. zaore = vratje, die Anwand eines Ackers, der Ackerrain, C.
  7. zaoráti, -orȃm, -órjem, vb. pf. 1) durch das Pflügen verdecken, einackern, unterackern, Cig.; gnoj z., Cig.; durch Pflügen ausfüllen, zupflügen: jamič z., Cig.; — z. mejo, den Rand des Ackers abpflügen, Cig.; — 2) beim Ackern hineingerathen: z. v tujo njivo; — ( fig.) auf einen Abweg gerathen, Jan.; = z. jo: tako daleč smo jo zaorali! Levst. (Zb. sp.); — 3) zu ackern anfangen: z. njivo, Cig.; — ( fig.) le pridi! zaorala bova, da boš čutil (= tepen boš), jvzhŠt.; — 4) verackern: z. čas, Cig.
  8. zaǫ̑rglati, -am, vb. pf. auf der Orgel zu spielen anfangen; (ein Stück) auf der Orgel aufspielen.
  9. zaotǫ́riti, -im, vb. pf. die Fassdauben mit der Kimme versehen, kimmen, Cig.
  10. zapàd, -páda, m. 1) der Untergang (der Himmelskörper), Jan., nk.; — der Westen, Jan., nk.; (po drugih slov. jez.); — 2) der Verfall ( z. B. eines Wechsels), Cig., C.; — (= Verlust), C.; z. zavarščine, der Cautionsverfall, Cig.; — 3) das Fallthürlein in den Schlössern, Cig.
  11. zapádati, -pȃdam, vb. impf. ad zapasti; 1) zufallen: pokrov, kljuka zapada, Cig.; — 2) verfallen, M.
  12. zapȃdəc, -dca, m. 1) der Einfallhaken ( z. B. in Uhren), V.-Cig.; — 2) kar kdo zapade, die Strafe, Dict.
  13. zapȃdək, -dka, m. 1) das Contingent, Cig. (T.), DZ.; — 2) die Strafe, C.
  14. zapádən, -dna, adj. 1) = zahoden, westlich, Jan., nk.; ( prim. zapad 1)); — 2) Zug-: zapȃdni most, die Zugbrücke, Pot.- Cig.; zapadna mreža, das Zugnetz, V.-Cig.; — 3) Verfalls-: zapadni rok, die Fallfrist, Cig., Jan., DZ., nk.; — 4) z. sneg, t. j. sneg, ki obleži, Kr.
  15. zapádenəc, -nca, m. = gost, droban, suh sneg, ki ne izgine tako hitro, jvzhŠt.
  16. zapȃdka, f. 1) der Vogelschlag, (damit Vögel zu fangen), Cig., Jan., M.; — 2) der Fallhaken in einem Schloss, Dol.; — 3) žena je na zapadki (= blizu poroda), Dol.
  17. zapadlína, f. = zapadlo blago, das Verfallsgut, Cig.
  18. zapadljìv, -íva, adj. kar lahko zapade, confiscabel, Cig.
  19. zapȃdnica, f. 1) der Thorriegel, Guts.; — 2) die Falle, Cig.
  20. zapȃdnik, m. 1) = zahodni veter, Zora; — 2) der Klinkenhaken, in welchen das Ende der Klinke fällt, Cig.; — 3) die Luftklappe vor der Öffnung des Blasebalges, die Sperrklappe, Cig.; — 4) ein größerer, auf dem Geleise eines Gebirgsweges liegender Stein, Dol.; — 5) = zapaden sneg, Dol.
  21. zapádniti, -pȃdnem, vb. pf. = zapasti, C.
  22. zapadnják, m. 1) = zahodni veter, Cig. (T.); — 2) der Westeuropäer, C.; der Anhänger westeuropäischer Anschauungen, SlN.
  23. zapadnjȃštvọ, n. westeuropäische Anschauungen, SlN.
  24. 1. zapáhniti, -pȃhnem, vb. pf. zu fachen oder zu blasen anfangen, Habd.- Mik.
  25. zapáhnjenje, n. 1) die Vollstopfung; — 2) die Verriegelung, Cig.
  26. zapȃjanje, n. das Berauschen, Mur.
  27. zapȃjati, -am, vb. impf. ad zapojiti; berauschen, Mur.; z. se, sich betrinken, C.
  28. zapálən, -lna, adj. Zünd-: Cig.; zapȃlna tvarina, der Zündstoff, Cig. (T.); zapalno steklo, das Brennglas, Cig. (T.).
  29. zapalíšče, n. der Verbrennungspunkt, h. t.- Cig. (T.).
  30. 1. zapáliti, -im, vb. pf. = zažgati, versengen, verbrennen; obleko, lase si z.; — brennen machen, anzünden; hišo komu z.; pipo si z.; — losbrennen, Jan.; z. top, Cig.; z. se, Feuer fangen, sich entzünden, Cig.; — stark einheizen, Mur.
  31. 2. zapalíti, -ím, vb. pf. mit Schlamm überziehen: voda je travnike zapalila, Cig., C.
  32. zapámetiti, -im, vb. pf. dem Gedächtnisse einprägen, im Gedächtnisse bewahren, Mur., Jan., jvzhŠt., C.; z. si, sich merken, Z.
  33. zapámtiti, -im, vb. pf. = zapametiti: z. si kaj, Jan., Cig. (T.); hs.
  34. zapȃr, m. das Verkochwasser für Fässer, C.
  35. zapȃra, f. 1) die Verbrühung, Cig.; — 2) das Verkochwasser für Fässer, C.; — 3) schwüle Luft, Kr.- Valj. (Rad).
  36. zapȃrica, f. 1) neka bolezen na parkljih pri goveji živini, Notr.; — 2) = soparica, C.; — jed se (v zaprti posodi) v zaparici (im Dunst) meči, Vod. (Izb. sp.).
  37. zapáriti, -pȃrim, vb. pf. 1) ausbrühen, Cig.; sod z., Cig., M.; — mleko z., da se usiri, C.; — zaparjen, schamroth, Cig.; — 2) = s prevročim kropom popariti, verbrühen, Vod. (Izb. sp.).
  38. zapárjati, -am, vb. impf. ad zapariti; ausbrühen, sode z., Cig.
  39. zapȃž, m. die Verschalung, die Bretterwand, Cig.
  40. 2. zapaževáti, -ȗjem, vb. impf. ad zapaziti, Z., DSv.
  41. zapážiti, -pȃžim, vb. pf. verschalen, mit Brettern verschlagen; — verstopfen, Cig., M.; = zatlačiti, n. pr. s slamo, Kr.
  42. zapȃžnik, m. der Sparren, der von der Ecke ( z. B. eines Walmdaches) nach oben geht, der Lehnsparren, V.-Cig.
  43. zapečȃtba, f. die Versiegelung, die Obsignation, Cig.
  44. zapečátiti, -ȃtim, vb. pf. versiegeln; pismo z.; zapečačen, versiegelt, C., ogr.- Valj. (Rad); unter Siegel legen, Siegel anlegen; z. omare, sobo.
  45. zapę̑čək, -čka, m. der Raum zwischen Wand und Ofen (gewöhnlich mit einem Sitz), der Ofenwinkel; v zapeček sesti; stari mož kobaca na klop in še eno stopnjo više v zapeček, Jurč.; — tudi zápečək, Dol.; zapečə̀k, -čkà, Gor.
  46. zapéči, -péčem, vb. pf. 1) hineinbacken; — 2) ausbacken, hart backen; dobro zapečeno, gut ausgebacken; kup dobro zapečenih regelj, Erj. (Izb. sp.); — 3) hartleibig machen: ta jed me vselej zapeče (verstopft mich), Kras, Ip.- Erj. (Torb.); živali se zapeče (wird hartleibig), Št.; zapečen biti, hartleibig sein, keine Öffnung haben, Cig., Jan.; ( pos. o živali): žival je zapečena, Kras, Ip., Lašče- Erj. (Torb.); zapečeno blato, harte Excremente, Lašče- Levst. (M.); — 4) beim Backen, Braten verderben, verbacken, verbraten, Mur., Cig., Jan.; — 5) einen brennenden Schmerz verursachen; ( fig.) to ga je v srce zapeklo, das that ihm in der Seele weh, Mur.; besede moje so jih zapekle, LjZv.; ta strogost ga je zapekla in razžalila, LjZv.; — 6) z. v lica = zardeti, roth werden, Cig., Jan.; V lice zapekla sem, Vod. (Pes.); kako je v lice zapekla! Erj. (Izb. sp.).
  47. zapę̑čkar, -rja, m. der Ofenhocker, Let.; — der Spießbürger, C.
  48. zapečnják, m. 1) der Ofenhocker, Cig., Jan.; — der Spießbürger, Jan.; — 2) = zapeček, C.
  49. zapəhníti, -páhnem, vb. pf. 1) zustoßen, zuriegeln: duri, vrata z., Cig., Jan., M., C.; — 2) verstopfen, voll stopfen, Cig., Jan.; z. si želodec, C., Z.; z. svinje z mastno krmo, da potlej malo jedo, Levst. (M.); — z. se, sich den Magen vollstopfen, Cig.; — zapehnilo se mi je, ich habe keinen Appetit mehr, Savinska dol.; — (durch Nähen) verstopfen, Jan.; rokavico z., Kor.- Cig.; nogavico z., Ravn. (Abc.)- Valj. (Rad).
  50. zapę̑ka, f. 1) das Verbrennen (beim Backen), C.; — 2) die Verstopfung (des Leibes), Cig., Jan.
  51. 1. zapẹ́kati, -pẹ̑kam, vb. impf. ad zapeči; 1) hineinbacken: srebrne novce z. v pogače, Let.; — 2) hartleibig machen, verstopfen, Kras, Ip.- Erj. (Torb.); zapekajo nekatere jedi život, Cig.; zapeka se mu, er ist hartleibig, Cig.; tudi: zapeka se po njem, zapeka se mu po črevih, Cig.
  52. 2. zapəkáti, -ȃm, vb. pf. zapekan moj cilj! zapekano! tako govori pri igri tisti, ki se oddali kam od svojega mesta, pa se s tem zavaruje, da to nima potem nobenih nasledkov za-nj, Ljub.; (menda nam. zapikán, Levst. [Rok.]; prim. "zapik" in srb. "pik!" ki se nekako enako rabi pri neki otročji igri); — z. kaj, etwas vermachen, verstopfen, verwahren, Dol.; ( nav. zapkati).
  53. zapektáti, -ȃm, vb. pf. = zapeketati: Do Save konjče zapektal, Npes.-K.
  54. zapéljati, -pę́ljem, -peljáti, -ȃm, vb. pf. 1) fehlfahren, fehlführen, fehlleiten; z. se, fehlgehen: daleč se zapelješ, če tako misliš, Bas.; — verführen, verleiten; z. koga v greh; z. koga, da kaj stori; — 2) hinfahren, hinführen; zapelji nas v mesto; dvakrat z. gnoja na njivo, zwei Fuhren Dünger auf den Acker führen; — zapelji otroka domov! führe, geleite das Kind nachhause!
  55. zapeljàv, -áva, adj. = zapeljiv, Jsvkr.; zapeljavi svet, zapeljava dobrota, Kast.
  56. zapeljȃvəc, -vca, m. = zapeljivec, Mur., Kast., Rog., ogr.- Valj. (Rad).
  57. zapeljevȃnje, n. das Verführen, das Verleiten.
  58. zapeljìv, -íva, adj. verführerisch; zapeljivi pogledi; zapeljivo govoriti.
  59. zapénəc, -nca, m. die Heftel, Cig., Jan., C., Rib.- Mik., DZ.; die Schnalle (an Kleidern u. dgl.), Cig., Jan., C.; — die Schließe an Büchern, V.-Cig.
  60. zapẹ́niti, -pẹ̑nim, vb. pf. 1) mit Schaum bedecken, beschäumen, Cig.; — 2) z. se, aufschäumen, Cig.
  61. zapẹnjáča, f. die Klammer, Mur., Cig., Mik.; die Spange, um Kleider zusammenzuheften, Cig.; — die Gürtelschließe, Cig.; — = zavornica, die Sperrkette, die Hemmkette (am Wagen), Mur.- Cig., Jan.
  62. zapẹnjálọ, n. das Hemmeisen, Cig.
  63. zapẹ̑njanik, m. der Sperrkegel an Räderwerken, ein Rad damit zu sperren, (zapenjenik) V.-Cig.
  64. zapẹ̑njati, -am, vb. impf. ad zapeti, (-pnem); zuhefteln, zuknöpfen, zuschnallen; obleko, remen, pas si z.
  65. zapénka, f. die Heftel, Z.; der Haken an Kleidungsstücken, Cig.; die Schließe, Cig.
  66. zapéntlja, f. die Heftel, M.; die Schnalle (an Kleidern u. dgl.), (zapenklja) Cig., Ravn. (Abc.).
  67. zapȇntljar, -rja, m. der Schnallenmacher, (zapenkljar) Cig., Ravn. (Abc.).
  68. zapę̑ra, f. 1) die Einsperrung, der Arrest, C.; v zapero dejati, verhaften, Vod. (Izb. sp.); — 2) das Gesperr, Mur.; die Sperre, C.; das Schloss, C.
  69. zapę̑rək, -rka, m. der Riegel, C.; — vodni z., die Schleuse, C.; — to, za kar se vrata potegnejo, da se zapro, Svet. (Rok.).
  70. zapę̑rica, f. 1) die Sperre, der Arrest, Cig.; — das Gefängnis, Jan.; — 2) übhpt. eine Vorrichtung zum Schließen, Kr.; — das Schloss, C.; — die Charnier, Cig.; — 3) ein verschließbarer Behälter, C.; z. B. ein Kasten, M.; imam svojo zaperico, Svet. (Rok.), Gor.; — das verschließbare Gehäuse, Jan., DZ.
  71. zapę̑ričən, -čna, adj. verschließbar: zaperično sito, das Deckelsieb, V.-Cig.
  72. zapę̑rka, f. die Sperre, Jan.; — der Riegel, C.
  73. zapę̑rnica, f. = zapornica, die Schleuse, Jan., C.; — die Charnier, Cig.
  74. zapę̑rnik, m. = zapornik, die Schleusenfallthür, C.
  75. zapẹščeníti, -ím, vb. pf. mit Sand anfüllen, versanden, V.-Cig.; z. se, versanden ( intr.), Jan. (H.).
  76. zapę̑tək, -tka, m. der Stiefelabsatz, Mur., Danj. (Posv. p.).
  77. zapẹ́ti, -pójem, vb. pf. 1) zu singen anfangen, anstimmen; z. pesen; zapoj mi kaj! sing mir etwas vor!aufkrähen ( v. Hahne): petelin je trikrat zapel; — ertönen; zvon je zapel, struna je zapela; — 2) durch Singen um etwas kommen, versingen: z. kosilo, Cig.
  78. zapę́ti, -pnèm, vb. pf. zuhefteln, zuknöpfen; srajco, suknjo, hlače si z.; z buciko z., zunadeln, Cig.; z verižico z., zuketteln, Cig.; remen si z., den Riemen zuschnallen; — ( fig.) nebo se zapne, der Himmel umwölkt sich, nebo je zapeto (ist umwölkt), C.; gora je od megel zapeta (in Wolken gehüllt), C.; s kljuko z., verhaken, Cig.; z. se, sich verhäkeln, Cig.; hangen bleiben, Jan., Svet. (Rok.); za golenico sem se zapel ob tisto mejo, Jurč.; — ( fig.) z. se za kaj, sich auf etwas caprizieren, es haben wollen, Cig.
  79. zapetljȃj, m. der Knopf an einer Kleidung, Bes.; haljina z bakrenimi zapetljaji, SlN.
  80. zapetljáti, -ȃm, vb. pf. 1) mit einer Schleife, Schlinge, Masche zubinden, Cig.; — 2) mit Hefteln zuschließen, zuhefteln, Cig., Jan., C.; zuhäkeln, Cig.
  81. 1. zapę̑tnik, m. der Knopf am Hemde (?), Cig.; — das Knopfloch, C.
  82. 2. zapę̑tnik, m. 1) der Nachtreter, der Nachfolger ( zaničlj.), V.-Cig., Cig. (T.), Nov.; — 2) das Fersenleder am Schuh, C.; pl. zapetniki, die beiden Fersenlederstücke an einem Paar Schuhe, (zápetniki) jvzhŠt.; — der Fersentheil des Holzschuhes, V.-Cig., C., Temljine ( Tolm.)- Štrek. (Let.).
  83. zapetnják, m. das Fersenleder, vzhŠt.- C.
  84. zapetováti, -ȗjem, vb. impf. auf der Ferse nachfolgen: z. komu, V.-Cig.
  85. zapháti, -phȃm, -pšèm, vb. pf. 1) einstampfen, Z.; einrammeln, Jan.; — 2) zustopfen, vermachen; vsa okna dobro zaphati, Mur.; — 3) verriegeln: duri z., C.; vsa vrata so zaklenili in zaphali, Ravn.
  86. zapı̑čək, -čka, m. der Zufluchtsort (kraj, kamor se kdo zapikuje, zateka): kdor poleg svojega gozdiča v sosednjih gozdih drva seka, pa se, kadar ga ima kdo videti, v svojino umika, temu ta ni za drugo nego v zapiček, Ig (Dol.).
  87. zapíčiti, -pı̑čim, vb. pf. (einen spitzigen Gegenstand in etwas) hineinstoßen, (so dass er darin stecken bleibt): z. kol v zemljo, Dict., C., Dol., jvzhŠt.; cepin v les z., Gor.; — z. se v kaj, mit der Spitze in etwas hineindringend stecken bleiben: tako mu je nož v glavo zagnal, da se mu je zapičil v njo, Kr.- M.; šivanka se ji je v prst zapičila, jvzhŠt.
  88. zápih, -píha, m. 1) = zamet, die Schneeverwehung, C., Savinska dol., SlGor.; — 2) der Windstoß, Jan.
  89. zapíhati, -ham, -šem, vb. pf. 1) durch Blasen, Wehen verdecken, zublasen, zuwehen, Cig.; — 2) zu blasen, zu wehen anfangen, Cig., M.
  90. zapihljáti, -ȃm, vb. pf. sanft zu wehen anfangen.
  91. zapíhniti, -pı̑hnem, vb. pf. 1) durch einen Blasehauch verschließen, zublasen, Cig.; — 2) zu wehen anfangen: vetrc zapihne, Slom.- Jan. (Slovn.).
  92. zapíjati, -am, vb. impf. ad zapiti, Cig.; vertrinken: če zapijam, zapijam svoje, Jurč.
  93. zapìk, adv. z. sem = zap(ə)kan sem (pri igri), Ig (Dol.).
  94. zapíkniti, -pı̑knem, vb. pf. = zapičiti, C.; v zemljo zapiknjena sablja, Let.; meč se je v deblo zapiknil, Glas.
  95. zapikováti, -ȗjem, vb. impf. ad zapikniti, zapičiti, Z., Bes.; — ( pren.) z. se kam = zatekati se kam, seine Zuflucht nehmen, Ig (Dol.).
  96. 1. zapíliti, -pı̑lim, vb. pf. 1) einfeilen, Cig.; — z. se v koga, sich in jemanden verbeißen, SlN.; — 2) anfeilen, anfangen zu feilen, Cig.; — 3) durch Feilen verderben, verfeilen, Cig.
  97. 2. zapíliti, -im, vb. pf. ver-, zuspunden, Cig., Vest., jvzhŠt.; — prim. pilka.
  98. zapílkati, -am, vb. pf. zuspunden, Cig.
  99. zapináča, f. die Schnalle, C.; — die Klammer, C.
  100. zapinȃłnica, f. die Schließe, C.

   76.139 76.239 76.339 76.439 76.539 76.639 76.739 76.839 76.939 77.039  



  Nova poizvedba      Pripombe      Na vrh strani


Strežnik Inštituta za slov. jezik Fr. Ramovša ZRC SAZU Iskalnik: NEVA