Pleteršnikov Slovensko-nemški slovar
s (72.339-72.438)
-
tȗrji, adj. des Auerochsen: turji šestogubec, Levst. (Zb. sp.).
-
túrka, f. 1) = krompir, C., Banjščice- Erj. (Torb.); — 2) die Hundszahnwurz (erythronium dens canis), Cig., Medv. (Rok.).
-
túrkəc, -kca, m. neka goba, SlGor.- C.
-
túrkinja, f. 1) = krompir, Tolm.- M.; — 2) podolgovata, zdolaj bela smokva, od katere se jẹ́ samo gornja polovica, Bilje na reki Ipavi- Erj. (Torb.).
-
turláti, -ȃm, vb. impf. durchbohren, durchbeißen, C.; molj turla in vrta, Rez.- C.; — prim. it. torniare, drechseln. (?)
-
túrnič, m. dem. turen; ein kleiner Thurm, Cig.; — die Weiselzelle, Gol.
-
túrničək, -čka, m. dem. turnič; das Thürmchen.
-
turnīr, m. viteška bojna igra, suličba, das Turnier.
-
túrniti, tȗrnem, vb. pf. stoßen, Cig., C., BlKr.; — hs.
-
turóbən, -bna, adj. betrübt, ogr.- Mik.; schwermüthig, melancholisch, Jan.; turoben človek, der Sauertopf, Št.- Cig.; — tudi: hs.; prim. it. turbo, trüb, C.
-
turȏbnež, m. der Schwermüthige, Jan.; der Sauertopf, Jan.
-
tȗrščak, m. 1) der Winterlein; — 2) turščák = koruza, der Mais, Ip.- Erj. (Torb.); — 3) die Sammetblume (tagetes), SlGor.- C.
-
túrščica, f. = koruza, der Mais, der Kukuruz.
-
túrščičevina, f. das Maisstroh, Jan., C.; (turščevna) Vrtov. (Km. k.).
-
túrščina, f. das Maisstroh, C.
-
túrščišče, n. das Maisfeld nach d. Ernte, Jan., C.
-
túrškov, adj., Levst. (Zb. sp.); pogl. turščičen.
-
túrškovina, f. = turščina, Cig., Svet. (Rok.).
-
1. tūš, m. die Tusche.
-
2. tūš, m. der Tusch (in d. Musik).
-
tūšati, -am, vb. impf. tuschen, tuschieren, nk.
-
tȗšək, -ška, m. ein schlechtes, leichtes Getreidekorn, vzhŠt.- C.; — tuški, das Hintergetreide, Mariborska ok.- C.
-
tuševáti, -ȗjem, vb. impf. tuschen, mit Tusche behandeln, Jan., Cig. (T.); — rus.
-
túšiti, -im, vb. impf. 1) dämpfen, löschen: ogenj t., Fr.- C.; — 2) geheim halten: besedo, skrivnost t., Fr.- C.
-
tùška, adv. soeben, Drežnica- Erj. (Torb.); pogl. točkaj.
-
túta, f. 1) der Schmollende, Cig.; — der Mucker, die Muckerin, V.-Cig.; — = malobeseden človek, Gor.; — 2) der Tölpel, Dol.- M., Hip.- C.
-
tútanje, n. das Schmollen, saure Mienen, Mur., V.-Cig., Ravn.- C.; vsa prisiljena žalost, vse kislo tutanje, Ravn.
-
1. tútati, -am, vb. impf. schmollen, mucken, V.-Cig.
-
2. tútati, -am, vb. impf. 1) auf einem Horn blasen, tuten, düten, Cig.; — 2) (o grličjem petju); grlica ziblje in tuta, LjZv.
-
tȗtəc, -tca, m. der Mucker, Cig.; der Sauertopf, Cig.
-
tȗtək, -tka, m. 1) der Gießschafftrichter, vzhŠt.- C.; — 2) der Rührkübeldeckel, Hal.- C.
-
1. tȗtka, f. ein stiller, muthloser Mensch, Polj.
-
2. tȗtka, f. eine kleine Münze, das Dütchen: der Schaupfennig, der Rechenpfennig, Cig.; die Spielmarke, Jan., SlN., Polj.; = stara desetica, BlKr.; — iz nem.
-
tutljáti, -ȃm, vb. impf. = piskati, C.; — prim. 2. tutati 1).
-
tutnẹ́ti, -ím, vb. impf. = votlo bobneti, BlKr.- DSv.
-
tutnjȃva, f. = bobnenje, Jan., BlKr.- DSv.
-
tuzę̑məc, -mca, m. der Eingeborene, Cig. (T.), DZ.; — rus.
-
túžən, -žna, adj. traurig, kummervoll, Mur., C., nk.; — hs.
-
tvȃr, -ı̑, f. die Materie, der Stoff, Jan., h. t.- Cig. (T.), C., nk.
-
tvárən, -rna, adj. materiell, stofflich, Jan., Cig. (T.), Sen. (Fiz.), nk.
-
tvarína, f. die Materie, der Stoff, Cig., Jan., Cig. (T.), Sen. (Fiz.), nk.; (= Inhalt, Gegenstand): registratura po tvarinah, nach Materien, Levst. (Nauk).
-
tvę́ganje, n. das Wagen, Mur.
-
tvę́rhati, -am, vb. impf. kränkeln, vzhŠt., Fr.- C.; (govori se tudi: kvę́rhati, vzhŠt.- C.).
-
tvę̑z, -ı̑, f. 1) der Streifen, die Borte: rdeča tvez v plahti, C.; — breite Spitzen in die äußere Seite der Frauenärmel eingenäht, C.; — 2) = pas, der Gürtel, Poh.- C.; — 3) das Holzband, Jan.
-
tvę́za, f. 1) das Band, Zora; — 2) das Hängeseil, Jan.; — 3) pl. tveze = čipke, die Spitzen, Jan., C.; — 4) pl. tveze, eitles Geschwätz ( bes. etwas, was man einem anbinden will): Kr.- Valj. (Rad); to so tveze, Gor.- M.
-
tvẹ́zati, -am, vb. impf. hängen: t. srce na kaj, das Herz an etwas hängen, Cig.
-
tvę̑zba, f. die Anhänglichkeit: t. na časne reči, Ravn.- C.
-
tvezẹ́ti, -ím, vb. impf. hangen, Mur.- Cig., Jan.; angebunden sein: vol tvezi, Jarn.
-
tvọ́j, tvója, pron. dein: — bolj je tvoj, bolj se ga boj! = hütte dich vor den Verwandten!, Npreg.- Cig.
-
tvójəc, -jca, m. einer der Deinigen, einer aus deiner Familie, C.; pomorimo tebe in tvojce, Ravn.
-
1. tvọ̑r, m. 1) das Gebilde, Jan., Cig. (T.), Cel. (Geom.), Žnid.; ( stsl.); — 2) der Blutschwär, der Furunkel, das Aas: t. se mi dela; t. predreti (aufbrechen); t. se je predrl; — 3) die Sperre, Jan.; — das Spundloch, C.
-
2. tvọ̑r, -rja, m., BlKr., DSv.; pogl. thor, dehor.
-
tvọ́rav, adj. = tvorast, Jan.- C.
-
tvǫ̑rba, f. die Bildung, Erj. (Som.), nk.; t. števil, die Zahlenbildung, Cel. (Ar.); — die Formation ( geol.), Cig. (T.).
-
tvórən, -rna, adj. schaffend, thätig, wirksam, Jan., Cig. (T.), C.; — schöpferisch, Jan., Cig. (T.); tvǫ̑rna sila, die schöpferische Kraft, nk.; — thätig, activ ( gramm.): tvorna oblika, Jan., Cig. (T.), nk.; — Erzeugungs-, erzeugend ( math.): tvorni krog, tvorni ulomek, tvorna prema, Cig. (T.).
-
tvoríłən, -łna, adj. gestaltend, bildend, Cig., Jan.; — schöpferisch, Cig., nk.
-
tvorílọ, n. = torilo, die hölzerne Brotschüssel, Levst. (Zb. sp.); — die Käseform, Habd.- Mik., vzhŠt., Cig.; v tvorila vsajeni siri, in Formen geschlagene Käse, Šol.; — die Gießform, das Modell, Cig., Jan., Cig. (T.), Vrt.
-
tvorína, f. das Gebilde, Jan., Cig. (T.); das Erzeugnis, h. t.- Cig. (T.).
-
tvoríšče, n. = torišče, die Wirkungsstätte, die Stätte, Jan., SlN.- C.; t. pesnikove mladosti, SlN.
-
tvorı̑təv, -tve, f. die Bildung: t. besed, die Wortbildung, Jan. (H.).
-
tvoríti, -ím, vb. impf. 1) bilden, gestalten, Jan., Cig. (T.), nk., ( stsl.); — 2) t. se, eiterig werden (vom Furunkel), Hip.- C.
-
tvorı̑vọ, n. das Material, Cig. (T.), DZ.; der Bildungsstoff, das Protoplasma, Erj. (Som.).
-
tvorjénje, n. die Bildung: t. števil, die Zahlenbildung, Cel. (Ar.); t. pojma, die Construction des Begriffes, Cig. (T.).
-
tvȓdka, f. 1) die Hartfrucht, das Nüsschen, Jan.; — 2) die Firma, nk.; ( hs.).
-
tvrzúkati, -am, vb. impf. = tvrzati, SlGor.- C.; — prim. vrzukati.
-
u-, praef. 1) znači odmikanje: ent-, weg-; uiti, ubežati, uteči, ukrasti, urezati si šibo; — 2) iz nedovršnih glagolov dela dovršne: ubiti, ugasiti, ugledati, utopiti; — (po sedanji narodni izreki se ne da natanko razločiti od predpone v, ampak le po primerjanju drugih slovanskih jezikov in po pomenu; mnogokrat je pisava dvomna; besede, katerih ni najti pod u-, naj se iščejo pod v-).
-
ubàd, -báda, m. = ubod, der Stich, Levst. (Zb. sp.).
-
ubȃdanje, n. das Stechen.
-
ubȃdati, -am, vb. impf. stechen; tuj golob ubada domačega, Gor.; — ( pren.) sticheln, mit Worten verletzen: Bog obvaruj, da bi s tem hotel koga ubadati! Levst. (Zb. sp.).
-
ubẹ̀g, -bẹ́ga, m. das Entfliehen, die Flucht, Mur., Cig., Jan., nk.; die Desertion, Cig., DZ.
-
ubẹ́gati, -am, vb. impf. ad ubegniti; entfliehen, sich flüchten, Jan.
-
ubẹ́gniti, -bẹ̑gnem, vb. pf. 1) entfliehen, sich flüchten; — 2) wortbrüchig werden, V.-Cig.
-
ubẹ́liti, -im, vb. pf. weiß machen: u. platno, die Leinwand bleichen, Cig., Jan.; u. lase, die Haare grau machen, Cig.; velike skrbi zgodaj ubelijo lase, Mur.; — u. se, bleich, weiß werden: platno se ubeli, Cig., Jan.
-
ubę̑ra, f. 1) die Stimmung eines Musikinstrumentes, C.; — die Einrichtung: u. uka, C.; — 2) die Einfassung (am Kleide), C.; — die Kleiderfalte, vzhŠt.- C.
-
ubẹ́žanje, n. das Entfliehen, die Flucht, Mur., C.
-
ubẹ́žati, -ím, vb. pf. entfliehen, sich flüchten; u. komu ali čemu; u. sovražniku, Ravn.; bridkosti u., Dalm.; peklu u., Schönl.- Valj. (Rad).
-
ubẹ́žən, -žna, adj. 1) flüchtig, Mur., Cig., Jan.; ubẹ̑žni kralj, Levst. (Zb. sp.); ubežen se klatiti, Ravn.; — 2) wortbrüchig, V.-Cig.
-
ubẹ̑žnik, m. der Flüchtling, Mur., Cig., Jan., C.; — der Deserteur, Cig., Jan.
-
ubijáča, f. gorjača ubijača, der Todtschläger, C.
-
ubijalíšče, n. die Schlachtbank (der Menschen), Cig.; — die Todtschlagsstätte, M., Jan. (H.).
-
ubíjanje, n. 1) das Erschlagen, das Todtschlagen; — 2) das Brechen (von Glas, Thonwaren u. dgl.); — 3) die Mühe, die Plage, die Rackerei.
-
ubíjati, -am, vb. impf. ad ubiti; 1) erschlagen, todtschlagen; — 2) zerbrechen: u. steklenice, lonce; — u. si glavo s čim, sich mit einer Sache den Kopf zerbrechen; — 3) u. se, sich viel abmühen, sich viel plagen, sich stark anstrengen; u. se z delom; u. se z otroki; u. se po svetu, in der Welt sich herumplagen; ubijam se po svetu, kakor voda od kamena do kamena, Zv.; — 4) ubija se mi, ich leide Einbuße, V.-Cig.
-
ubijȃvəc, -vca, m. 1) der Todtschläger; der Mörder; — 2) die Flockenblume (centaurea), Josch.
-
ubijȃvka, f. die Todtschlägerin.
-
ubijeník, m. der Todtschläger, der Mörder, Meg., Dalm.; tak goljuf in ubijenik sta si brata, Bas.
-
ubíranje, n. 1) das Stimmen (eines Musikinstrumentes), Cig., C., M., nk.; — 2) das Falten ( z. B. des Hemdes), M.
-
ubírati, -bı̑ram, vb. impf. ad ubrati; 1) entsprechend wählen o. einrichten, ordnen: previdnost božja ubira narodom usodo, Cig.; u. kaj po čem (nach etwas richten), Cig.; — in Einklang bringen, harmonisch stimmen: u. strune, zvonove; — u. se, harmonieren, Jan.; ineinander greifen: zobje pri mlinskem kolesu se ubirajo s cveki, Poh.; — 2) gewahr werden, bemerken, Jan.; — 3) falten, in Falten legen, Mur., Cig., Jan.; u. srajco, Mur.
-
ubíravəc, -vca, m. der Stimmer (musikalischer Instrumente), Cig., Jan.
-
ubı̑tək, -tka, m. der Abgang, der Verlust, die Einbuße, V.-Cig., Cig. (T.), DZ.; — stsl.
-
ubíti, ubı̑jem, vb. pf. 1) erschlagen, todtschlagen; s kolcem ga je ubil; ubila ga je strela; u. se, sich erschlagen; padel je s strehe in se ubil; — stechen (im Kartenspiel), Jan.; ( prim. rus. bitь); — 2) zerschlagen, brechen: u. kupico, lonec; u. se, zerbrechen ( intr.); lonec, zvon se je ubil; jajce se je ubilo; — 3) u. denarje, Geld verschleudern, verschwenden, C.; denar se ubije (schwindet), Z.; ves dobiček se ubije (geht verloren), Z.; veliko vina se ubije ( n. pr. s pretakanjem), Dol.; ubije se mi, ich leide Verlust, büße ein, V.-Cig.; — beseda se ubije vinjenemu človeku, da ne more več govoriti, Dol.; — 4) beschädigen: noge si u., C.; — oblačilo se ubije, das Kleid wird am Rande abgenützt, abgestoßen, Cig.; hlače si u., ubite hlače, Dol.; — schwächen: glavo si je z vinom ubil, ima od pijače ubito glavo, Levst. (Rok.); vino se je ubilo, der Wein ist ( z. B. durch das Fahren oder das Überschenken) matt geworden, ubito vino, Z., jvzhŠt.; — glas se ubije, die Stimme wird schwach, Z.; ubit glas, eine gebrochene Stimme, Z.
-
ubítje, n. das Erschlagen, Mur., Cig.
-
ubívati, -am, vb. impf. = ubijati; 1) erschlagen, tödten, Mur., Ben.- Mik.; — 2) u. se s čim, sich mit einer Sache abmühen, plagen, Mühe haben, M.
-
ublažíłən, -łna, adj. mildernd, euphemistisch, Cig. (T.).
-
ublážiti, -im, vb. pf. mildern, mild stimmen, besänftigen, Cig., Jan., Cig. (T.), DZ.; u. um, srce, Cig. (T.); razburjeno srce mu ublaži zopet sladek mir, LjZv.
-
ubòd, -bóda, m. der Stich, rana od uboda, die Stichwunde, Cig.
-
ubodína, f. die Stichwunde, Cig.
-
ubǫ̑g, adj. arm; u. s časnim blagom, arm an zeitlichem Gute, Ravn.- Mik.; u. z besedami, arm an Worten, Zora; u. pri pšenici, repi, penezih, u. pri pameti, C.; — ves ubogi dan, vso ubogo noč, den ganzen lieben Tag, die ganze liebe Nacht, C.; — ubogo malo, armselig wenig; ubogo oskrbljen, armselig versorgt, Krelj; — ( compar. ubožejši, Krelj).
-
ubọ̑gati, -am, vb. impf. ( pf.) = slušati: u. koga, jemandem folgen, gehorchen; kdor ne uboga, je brez Boga; kdor ne uboga, tepe ga nadloga; — to delo me uboga (geht mir gut vonstatten), vzhŠt.; — iz "bovgati" t. j. bołgati, ( Goriš.- Cv.); in to iz nem. folgen; prim. bogati.
-
ubogljìv, -íva, adj. = poslušen, folgsam, gehorsam.
-
ubòj, -bója, m. der Todtschlag, Mur., Cig., Jan., Trub.- Mik., nk.
71.839 71.939 72.039 72.139 72.239 72.339 72.439 72.539 72.639 72.739
Nova poizvedba
Pripombe
Na vrh strani