Pleteršnikov Slovensko-nemški slovar

s (68.639-68.738)


  1. rı̑jnat, adj. rostig, Cig.; — brandfleckig, Cig.
  2. rı̑k, m. das Gebrülle, Jan.
  3. ríkati, rı̑kam, -čem, vb. impf. brüllen, Guts.- Cig., Mur., Jan.; — schreien ( v. Esel), Levst. (Zb. sp.).
  4. rı̑ł, rı̑la, m. odžagan kos debla, das Stammstück, Mur., Jan., vzhŠt.; v rile zagozde zabijati, Danj. (Posv. p.).
  5. rı̑łčar, -rja, m. das Rüsselthier, Jan.
  6. rı̑łčat, adj. mit einem Rüssel versehen, Rüssel-, Cig.
  7. rı̑łčək, -čka, m. dem. rilec; 1) das Rüsselchen; — 2) der Milchzahn, Jan., Rib.- Mik., Erj. (Som.); — 3) der Calvilleapfel, Cig., C.; — 4) neka vinska trta: der Riesling, M., C.
  8. rı̑łčkar, -rja, m. der Rüsselkäfer, Cig., Jan., Erj. (Ž.), Nov.
  9. rı̑łəc, -łca, m. 1) der Rüssel; — r. kuhati = jezen biti, schmollen, Kr.; — 2) ein vorspringender Theil, der Vorsprung, Cig., Jan.; das Vordertheil des Schiffes, Cig., C.; — der vorderste Theil des Holzschuhes, Cig.
  10. rílọ, n. der Rüssel, Mur.- Cig., Jan., Cig. (T.).
  11. rimáč, m. der Reimer, der Reimschmied, Cig.
  12. rīmati, -am, vb. impf. ( pf.) reimen, r. se, sich reimen, Guts., Cig., nk.
  13. rimováti, -ȗjem, vb. impf. ( pf.) reimen, Guts., Cig. (T.).
  14. rímščice, f. pl. ein Gestirn: der Orion, Cig., Jan., C., Mik.
  15. rı̑na, f. = 1. rena, der Hafendeckel, Savinska dol.
  16. rı̑nčica, f. dem. rinka, das Ringlein.
  17. rı̑nəc, -nca, m. der Stoß, C., Z.
  18. ríniti, rı̑nem, vb. impf. 1) schieben, drängen; voz r.; — 2) sich drängen, dringen; kam rineš? wohin drängst du dich? rastlina rine iz zemlje; mozoljček rine izpod kože; — tako rinemo naprej, so fretten wir uns durch, Z.; — 3) r. se, sich drängen, dringen; kam se rineš? r. se na koga, jemanden anfallen, ogr.- C.
  19. ripèč, -ę́ča, adj. = rupeč, von innerer Hitze geröthet (von Wunden, von der Schamröthe u. dgl.), Dict., Cig., C.; ripeč madež, Dalm.; — schamroth, Notr.- Cig.; — ( beißend, Guts.); — prim. ripiti se.
  20. rìt, rı̑ti, f. der Hintere, der Arsch.
  21. rítanje, n. das Ausschlagen mit den Hinterfüßen (von Thieren); — das Stoßen mit den Füßen.
  22. rítati, -tam, -čem, vb. impf. mit den Hinterfüßen ausschlagen; kobila rita, če je ovsa sita, C.; — mit den Füßen stoßen, unruhig sein: otrok rita, jvzhŠt.
  23. rı̑tək, -tka, m. 1) das Hintertheil, C.; — 2) das Strohbündel, C.
  24. rītəm, -tma, m. umerjenost telesnega gibanja ali glasov po poudarkih, po taktu, der Rhythmus, Jan., nk.
  25. rı̑tən, -tna, adj. den Hintern betreffend, Arsch-.
  26. rı̑təv, -tve, f. das Gedränge, C.
  27. 1. rı̑tež, m. der Großarsch, Valj. (Rad).
  28. ríti, rı̑jem, vb. impf. 1) wühlen; svinje rijejo po njivi; krt rije pod zemljo; za čim r., nach etwas wühlen, graben, Cig.; — 2) = iz zemlje kopati gomoljaste sadeže, graben: r. krompir, repo, korenje itd., rije se tudi trn iz kože, Tolm.- Erj. (Torb.); — 3) r. se, sich drängen, Jan.
  29. rı̑tina, f. = debelejši konec posekanega debla ali snopa, Cig., Jan., Z., Kr.; — der untere Theil einer Pflanze, C., Z.
  30. rítje, n. das Wühlen.
  31. rı̑tka, f. dem. rit; 1) ein kleines Gesäß, das Ärschlein; — 2) das dicke Ende des Eies, Z., Levst. (Rok.); — das Stengelende des Apfels, Z.; — 3) der dicke Theil einer Garbe oder eines gefällten Baumes, C.
  32. rītmičən, -čna, adj. v ritmiko spadajoč, rhythmisch.
  33. rı̑tnica, f. 1) der Hinterbacken, Jarn., Cig., DZ.; — 2) = ritnik, der Mastdarm, Mur.
  34. rı̑tnik, m. der Mastdarm, Mur., Cig., Jan.
  35. rítniti, rı̑tnem, vb. pf. mit dem Hinterfuße o. den Hinterfüßen einen Schlag versetzen, ausschlagen; konj me je ritnil.
  36. rı̑tnjak, m. = ritnik, der Mastdarm, Mur.
  37. ritopàš, -páša, adj. excessiv (im Essen u. Trinken), schwelgerisch (preprosto), Jan., Levst. (Zb. sp.); (tudi: subst. m., der Schmauser, Jan.).
  38. ritopášən, -šna, adj. = ritopaš, Jan., Levst. (Zb. sp.).
  39. rítovje, n. das untere, breitere Ende der Garben, C., Lašče- Levst. (Rok.); klasovje obračajo v sredo, po ritovju pretepajo možje, Jurč.; — der untere, dickere Theil der Pflanzen, Vod. (Izb. sp.); pos. spodnji deli lanu, konopelj (odpadki pri trenju), Št.
  40. riváč, m. der Hauzahn des Schweines, Cig., Jan., Gor.- Mik.
  41. rívanje, n. das Stoßen, M.; das Gedränge, C.
  42. rívati, -am, vb. impf. stoßen, drängen, M.
  43. rīzma, f. das Ries (Papier), Cel. (Ar.), Vrt., kajk.- Valj. (Rad).
  44. rı̑znica, f. das Kleiderzimmer, Z., Levst. (Pril.); das Schatzzimmer, Erj. (Min.); stsl.
  45. rı̑ž, m. der Reis (oryza sativa).
  46. 1. ríža, f. 1) die Riese, die Holzrutsche, Cig., Jan., Gor., Dol., Št.; — 2) der Streifen; (tkati) pretanke riže šlaraste, Npes.-K.; — die Reihe, die Zeile, Guts., Mur., Jan.; — iz nem.
  47. 2. ríža, f. = riž, C., Raič (Slov.), Vrt.
  48. rı̑žən, -žna, adj. Reis-: rižno polje, Cv.
  49. rı̑žev, adj. Reis-; riževa juha.
  50. rı̑ževica, f. das Reisstroh, DZ.
  51. rížica, f. dem. 1. riža; 1) eine kleine Riese, Gor.; — 2) das Streifchen.
  52. rı̑žišče, n. das Reisfeld (nach der Ernte), Jan. (H.).
  53. rı̑žnica, f. das Hirtentäschel (capsella bursa pastoris), Poh.- Erj. (Torb.).
  54. rjà, f. der Rost; rja jẹ́ železo; — der Rost am Weizen; rja je žito vzela; — tudi: ŕja.
  55. rjàv, -áva, adj. 1) rostig, Mur.; železo je rjavo, Levst. (Rok.); — ŕjav (o žitu), Levst. (Rok.); — 2) braun; rjava barva.
  56. rjȃvče, -eta, n. ein braunes Thier.
  57. rjȃvčək, -čka, m. dem. rjavec; 1) ein braunes Thier, Mur.; — ein braun- o. rothhaariger Knabe, Cig.; rjavček je bil David, Ravn.- Valj. (Rad); — 2) der braune Grünrüssler (phyllobius oblongus), Nov.
  58. rjȃvəc, -vca, m. 1) der Braunkopf, der Rothkopf, Mur., Cig., Šol., Kr.; — 2) ein braunes Thier, Mur.; der Fuchs (konj), Cig., Jan., M.; rjav vol, Tolm.- Erj. (Torb.); — 3) veliki in mali r., der große u. der kleine Fuchs oder Nesselfalter (vanessa polychloros urticae), Erj. (Ž.); — 4) der Braunstein, das Braunerz, C.
  59. rjavẹ̑nje, n. das Rosten.
  60. rjavẹ́ti, -ím, vb. impf. 1) rostig werden, rosten; železo rjavi; — 2) braun werden, sich bräunen; vino rado rjavi, kadar trgajo o deževnem vremenu, M.
  61. rjavíca, f. 1) der Rost: železa se je rjavica prijela, Lašče- Levst. (Rok.); — 2) neka rjava, malo da ne rdeča ilovica, jvzhŠt.; — 3) die rothe ( o. braune) Ameise (myrmica rubra), Mur., C.
  62. rjavína, f. 1) der Rost; — 2) rostige Dinge; — 3) neka vinska trta, Konjice ( Št.)- Erj. (Torb.); rother Portugieser, = kraljevina, Trumm.; — debela r., rother Veltliner, Trumm.
  63. rjȃvka, f. 1) ženska rjavih las ali rjavega obraza, Mur., Cig.; die Brünette, LjZv.; — 2) krava rjave dlake, Mur., Z., Tolm.- Erj. (Torb.); — 3) die Bergente (anas marila), C., Z., Frey. (F.); — 4) neka hruška, C., Z., Dol., Goriš., Št.- Erj. (Torb.); — neko jabolko, Razdrto ( Notr.)- Erj. (Torb.); — neka vinska trta, C., Ip.- Erj. (Torb.).
  64. rjȃvnica, f. ein rostiges Wasser ( mont.), Cig.
  65. rjavorumèn, -éna, adj. isabellfarben, Jan. (H.).
  66. rjovénje, n. das Brüllen.
  67. rjúha, f. = ruha, das Leintuch.
  68. rjȗšnica, f. die Brautmutter, Kor.- Cig., Jan.; = vodilja, die Brautführerin, Slom.- Cig.
  69. rjȗtəv, -tve, f. das Gebrülle, Mur., Cig.
  70. rjúti, rjóvem, rjújem, vb. impf. brüllen; rjove kakor lev; krave in voli mukajo, bik rjove, Ravn. (Abc.)- Valj. (Rad); Ezav rjove in joka na glas, Ravn.- Valj. (Rad); ( praes. rę̑vem, Ponikve [Tolm.]- Valj. [Rad]).
  71. rjútje, n. das Gebrülle, Jan.
  72. rkə̀lj, rkljà, m. = hlod, posebno smrekov, kolikršen se daje na žago, Dol.- Erj. (Torb.); — übhpt. der noch runde entästete Baumstamm, Dol.; drvarji so spuščali po drči rklje, LjZv.; ŕkəlj, Savinska dol.; prim. avstr.-nem. rigel, sagrigel = Sägeklotz, Levst. (Rok.).
  73. rləc, rləca, m. = rilec, SlGor.
  74. rmȃn, m. die Schafgarbe (achillea millefolium), Cig., Jan., Mik., Tuš. (R.); (" das Wort wird auf romanus zurückgeführt", Mik. [Et.]).
  75. rmȃnəc, -nca, m. vodni r. (armanec), das Tausendblatt, die Wassergarbe (myriophyllum), Cig., Medv. (Rok.).
  76. 1. ròb, róba, m. 1) der Sclave, Habd.- Mik., Jan., ogr.- M., nk.; — 2) der Arrestant, ogr.- C.; — tudi: ròb, gen. rǫ́ba, Valj. (Rad).
  77. 2. rǫ̑b, m. 1) der Saum, das Eingesäumte (bei einem Tuch); — na robe (narobe), äbicht, verkehrt; na robe obrniti suknjo; na robe govoriti; — živ rob, = rob, ki ga tkalec naredi, Senožeče- Erj. (Torb.); — 2) der Rand; na robu globokega prepada; — = 3) die Kante; z robom, na rob pasti, mit der Kante auffallen, Svet. (Rok.); po robu postaviti desko; po robu stoječa opeka, auf den Sturz gestellte Ziegel, Levst. (Cest.); — po robu postaviti se, sich widersetzen; na živ rob, na žive robe obtesan les, Holz mit durchgehends vollen Kanten, vollkantiges Holz, V.-Cig., Gor.; na robe obrezati kamen, einen Stein kanten, Cig.; — 4) der Rücken ( z. B. eines Messers), Cig., Jan., vzhŠt.- C.; — der Bergrücken, C.; — 5) jäh abfallender Fels, Cig., Gor., Tolm.- Štrek. (LjZv.); robi, Felsen, Polj.; kača je rjula v robeh, Npr.-Krek; preskočiti rob in glob, Zv.; — 6) ein Tuch oder Tüchel aus Leinwand, Habd.- Mik., C., BlKr.; — ein grobes Hemd, M.
  78. rǫ́ba, f. die Ware; volnena, suknena r., lesena r.; suha r., to so izdelki od lesa, ki jih Ribničanje prodajajo po svetu; cinjasta roba, glasurierte Töpferware, Lašče- Levst. (Rok.); — ti grda roba ti! du abscheuliches Ding! Lašče- Levst. (Rok.); prim. it. roba, Ware, Sache.
  79. robáč, m. 1) = krojač, Jarn., Mur., Bas.; — 2) das Tuch: das Handtuch, Jarn., Kor.- Mur.; das Halstuch, das Schnupftuch, V.-Cig.; — 3) = robača 2), Polj.; — 4) der Kantapfel, der Calville, Cig., Sv. Duh pri Krškem- Erj. (Torb.).
  80. robáča, f. 1) das Hemd, Meg., Habd.- Mik., Mur., Cig., Jan., Trub., Dalm., Prip.- Mik., Dol.; rǫ́bača, vzhŠt., BlKr.; bes. ein grobes Hemd, Met.; — 2) die vierzeilige Gerste, Z.; — 3) die Kantbirne, Cig.
  81. robáčica, f. dem. robača, ein kleines Hemd, M.
  82. robȃčka, f. die Platterbse (lathyrus), Cig., Jan., Notr.- Z.
  83. robániti, -ȃnim, vb. impf. lärmen, poltern, rumpeln, Jan., M., Bes., Nov.; z mizo, s stolom r., Gor.; na duri r., an die Thüre schlagen, Gor.
  84. robȃnka, f. neko jabolko, Mariborska ok.- Erj. (Torb.).
  85. robántiti, -ȃntim, vb. impf. = robaniti, poltern, lärmen, Jan., Bes., BlKr.; robantil je po dvorišču sem ter tja, DSv.; — heftig und grob fluchen, C.
  86. robàt, -áta, adj. 1) mit einem Rand versehen, Mur.; robata skleda, die Randschüssel, V.-Cig.; r. ščit, der Randschild, Cig.; — 2) kantig; — rauh; robato kamenje, Vrtov. (Km. k.); — derb, schroff; robata kletev, ein derber Fluch; robata beseda, ein derbes Wort.
  87. robatíca, f. der Knotenstock, Guts.- Cig., Jan.
  88. robatı̑n, m. trdo usnje pri črevlju iznad pete: robatin se je pošepil, zvrnil, Solkan- Erj. (Torb.).
  89. robȃtka, f. der Knotenstock, Štrek., LjZv.
  90. rǫ́bav, adj. runzlicht, C.; — schwammicht (von der Rübe, dem Rettig), C., vzhŠt.
  91. rǫ́bčək, -čka, m. dem. robec; 1) der Rand; — 2) das Tüchelchen.
  92. rǫ́bəc, -bca, m. dem. rob; 1) der Saum, Mur., Cig., Jan.; — 2) der Rand, die Kante, Cig., Jan.; — 3) das Tüchel (Halstüchel o. Sacktüchel); — 4) der Steinbutt (rhombus maximus), Erj. (Ž.); — 5) der Kantapfel, Cig.
  93. rǫ́bək, -bka, m. dem. rob; der Saum, Cig.
  94. rǫ́bəlj, -blja, m. 1) ein abgehacktes Baumstück, M., Z.; — 2) r. kakega novca, das Schrot einer Münze ( t. j. vsa teža njegova), Cel. (Ar.).
  95. rǫ́bən, -bna, adj. Rand-: rǫ̑bni žarki, die Randstrahlen, Žnid.
  96. robenína, f. die Wäsche, bes. die Leibwäsche, C.
  97. rǫ̑bički, adv. = auf die Kante gestellt, vzhŠt.
  98. robída, f. der Brombeerstrauch (rubus fruticosus); prim. lat. rubus, Mik. (Et.).
  99. robı̑dje, n. coll. das Brombeergesträuch.
  100. 2. robı̑dnica, f. 1) die Schrotsäge (um etwas der Länge nach in zwei Hälften zu zersägen), V.-Cig., Jan.; — 2) sekira, s katero se cepijo drva, Šenpas- Erj. (Torb.); — pogl. robilnica.

   68.139 68.239 68.339 68.439 68.539 68.639 68.739 68.839 68.939 69.039  



  Nova poizvedba      Pripombe      Na vrh strani


Strežnik Inštituta za slov. jezik Fr. Ramovša ZRC SAZU Iskalnik: NEVA