Pleteršnikov Slovensko-nemški slovar

bera (401-445)


  1. štȇrkinja, f. = beračica, Št.- Cig., Jan.; — prim. štere.
  2. šȗmast, adj. berauscht, C.
  3. šúmən, -mna, adj. 1) rauschend, brausend, lärmend, Cig., Jan., M., Nov.; — 2) betäubt, Jarn.- M.; šumna glava, C.; — berauscht, C.
  4. tŕčiti, tȓčim, vb. pf. 1) anstoßen; t. ob kaj, an etwas stoßen: z glavo ob zid, v zid t.; čoln je trčil ob skalo; — t. s kozarcem ob kozarec, beim Trinken anstoßen; t. s kom, mit jemandem anstoßen; — t. se, anstoßen; sich durch Anstoßen verletzen; — 2) klopfen: na prsa trikrat t., Burg.; — 3) trčen, benebelt, berauscht; — rappelig.
  5. trę̑nta, f. die Reihensemmel, die Schichtsemmel, V.-Cig.; beraču vreči eno trento, Jsvkr.; — hlebec kruha, ki se daje pogrebcem, Valj. (Rad), Gor.; — ein Laib weißes Wirtshausbrot, C.; prim. kor.-nem. trente, eine Art Semmel, bav. brod-triendl, weißes Milchbrot, Štrek. (Arch.).
  6. tŕgati, tȓgam, vb. impf. 1) reißen, zerreißen; obleko t.; voda trga bregove; čebele t., die Bienen ausbrechen, Cig., Por.; — ( pren.) srce t., das Herz zerreißen; sinove besede so jej trgale srce, Erj. (Izb. sp.); t. se, reißen, zerreißen ( intr.); obleka, nit se trga; — beseda se mu trga, er bleibt in der Rede stecken, Ravn.; — 2) pflücken; cvetlice, sadje t.; (grozdje) t., Weinlese halten; — 3) verkürzen; t. komu plačilo; vsakemu hlapcu plačo trga; — 4) t. se, sich herumreißen, raufen; (sneg gre), kakor bi se berači trgali, Zv.; — t. se za kaj, sich um etwas reißen; trgajo se za blago, die Ware hat einen reißenden Abgang; ne bodem se trgal za kaka dva goldinarja, es soll mir nicht auf ein paar Gulden ankommen; — 5) t. se, sich erbrechen, Mur., C.; — 6) trga me, ich habe das Reißen; trga me po udih, po roki.
  7. tropínast, adj. treberartig.
  8. 1. ugìb, -gíba, m. 1) die Enträthselung, Cig., C.; — 2) ugibe imeti, berathschlagen, Cig., Ig (Dol.); — ugibi, die Zweifel, C.; — prim. 1. ugeniti.
  9. 1. ugíbati, -gı̑bam, -bljem, vb. impf. ad 1. ugeniti, 1. uganiti; 1) rathen, errathen, herumrathen, Conjecturen machen; — u. uganke, zastavice, Räthsel lösen; — 2) berathschlagen, hin u. her erwägen.
  10. uklẹ́pati, -klẹ̑pam, -pljem, vb. impf. 1) berathschlagen, Z.; — 2) nanj uklepljejo, man hat ihn im Verdacht, Cig.
  11. upijániti, -ȃnim, vb. pf. betrunken machen, berauschen; u. se, sich betrinken.
  12. upijanljìv, -íva, adj. berauschend, C., nk.
  13. upíjati, -am, vb. impf. ad upiti; berauschen, C.
  14. upíti, -píjem, vb. pf. berauschen, C.; — u. se = opiti se, sich betrinken, M., C.
  15. upívati, -am, vb. impf. ad upiti; berauschen, Jan.; u. se, sich betrinken, Jan., Vrtov. (Km. k.).
  16. usmíliti se, -smı̑lim se, vb. pf. 1) sich erbarmen; u. se koga, česa; — usmiljen, barmherzig; usmiljen človek, usmiljeni Bog! usmiljen brat, usmiljena sestra, ein Mitglied des Ordens der barmh. Brüder oder Schwestern; — 2) u. se komu, erbarmen, Mitleid erwecken; berač se mi je v srce usmilil; Bogu se usmili! Gott erbarme sich! Dict.
  17. uvíniti, -im, vb. pf. = oviniti, berauschen, C.; u. se, sich berauschen, C., Z.
  18. užáliti, -im, vb. pf. 1) traurig machen, betrüben, wehe thun: u. koga, Jan., M., C., nk.; razžaljen ali užaljen, beleidigt o. gekränkt, Str.; — 2) užali se mi, ich werde betrübt, ich werde von Wehmuth ergriffen, Cig., Jan., M., C., Burg., nk.; neizrečeno se mu je užalilo, es that ihm überaus wehe, Navr. (Let.); užali se mi nad kom, Jan.; užalilo se mu je nad bratom, Ravn.; užali se mi do koga, Cig.; — 3) u. se, Mitleid erregen: nesrečnež se mu je v srce užalil, Cig.; — 4) verleiden, Cig.
  19. vbọ̑gajme, adv. = v Boga ime (in Gottes Namen): prositi v., um Almosen bitten, betteln; v. dati, ein Almosen geben; v. odgnati berača = odgnati ga v božjem imenu.
  20. vẹ́dẹti, vẹ́m, vb. impf. 1) wissen; vẹdę́, vẹdèč, wissentlich; vedeč ali ne vedeč, Alas.; vede, selbstverständlich, Erj. (Torb.); v. kaj, veliko v.; vedi! wisse! — v. komu, čemu ime, den Namen jemandes, einer Sache wissen, zu nennen wissen; — v. kaki reči glas, etwas verstehen, sich auskennen, Bescheid wissen, kundig sein, Cig., Jan., nk.; ta človek vsaki reči glas ve, Mik.; kdor glumi ne ve glas, naj ne hodi k ljudem v vas, wer keinen Spass versteht, soll nicht unter Leute gehen, Mik.; — v. komu katero dolgo časa, jemandem etwas lange nachtragen o. zum Vorwurfe machen, Cig.; to mu bom vedel, das will ich ihm merken, Cig.; — v. si mero, sich mäßigen: ne ve si mere, er weiß sich nicht zu mäßigen, Cig.; vedi ga Bog! der Himmel mag es wissen! vedi si ga čuk (vran, vrag)! — to se ve da, se ve da (seveda), freilich; — kdo ve kaj, überaus viel, Cig., Bohinj ( Gor.); ni kdo ve kako bogat, er ist nicht gar so reich, jvzhŠt.; — ne vẹ́di, ohne zu wissen; govoriš ne vedi kaj, du sprichst ohne zu wissen, was du sprichst, Dol.- Levst. (Sl. Spr.); gre sam ne vedi kam, Vrt.; — 2) vem = saj, ja, doch, ogr.- C., Dol.; vem sem mu dal, ich habe ihm ja gegeben, Mik.; vem razumete, ihr versteht ja, C.; vem si bolan, C.; vem si moj, du bist ja mein, C.; vem nisi neumen, du bist doch nicht dumm, Dol.; — vem — ali, zwar — aber, ogr.- C.
  21. veletę́htən, -tna, adj. überaus wichtig: veletehtno prerokovanje, Levst. (Zb. sp.).
  22. vı̑njen, adj. berauscht, trunken; — iz: vinən.
  23. vı̑njenost, f. die Berauschtheit, der Rausch.
  24. vínski, adj. 1) Wein-; vinska trta; vinske gorice, vinski kraji; vinska posoda; vinski ocet; v. bratec, der Zechbruder; — 2) weintrunken, berauscht; ves vinski in težak, Jurč.
  25. vı̑šji, adj. compar. ad visok; höher; — der Würde nach höher gestellt, Ober-; višje oblastvo, nk.; višji nadzornik, der Oberaufseher, Cig., Jan., nk.; višji, der Vorgesetzte.
  26. vòjd, vójda, m. der Vogt, Pot.- Cig., Jan.; selski v., der Dorfälteste, Pot.- Cig.; beraški v., der Bettelvogt, Pot.- Cig.; — iz vojvoda (?).
  27. vrȃg, m. der Teufel (posebno v kletvicah); — ni je cerkvice, kjer bi vrag ne imel kapelice = der Teufel hat überall sein Spiel, Cig.
  28. vsakǫ̑d, adv. überall herum, Mur., Cig., Jan., C., Mik.; vsakod so se vrstili griči za griči, Slovan.
  29. vsekàm, adv. überallhin, Jan., SlGosp.- C., Prip.- Mik.
  30. vsekàmor, adv. überallhin, C.
  31. vsekdẹ̀, adv. überall, C.
  32. vsekdę̑r, adv. überall, C.
  33. vsekdẹ́šnji, adj. überall vorhanden, C.
  34. vsekǫ̑d, adv. überall herum, Mur., Jan.
  35. vsepovsǫ̑d, adv. überall.
  36. vserǫ̑d, adv. überall, (tudi: po vserǫ̑d), Soška dol., Cerkljansko, Idrijski svet- Erj. (Torb.); od v., von allen Seiten, Idrija.
  37. zaletávast, adj. überall anrennend, unachtsam, ungeschickt, Mur.; ohne Überlegung handelnd, Z.; zijalasti in zaletavasti ljudje, Ravn.; zaletavasto vreme, ein launenhaftes Wetter, Cig.
  38. zapȃjanje, n. das Berauschen, Mur.
  39. zapȃjati, -am, vb. impf. ad zapojiti; berauschen, Mur.; z. se, sich betrinken, C.
  40. zapojíti, -ím, vb. pf. übertränken, Cig.; — betrunken machen, berauschen, z. se, sich berauschen, Mur., vzhŠt.- Valj. (Vest.), Dol., Št.- Z., Danj. (Posv. p.).
  41. zapovẹdnı̑štvọ, n. das Befehlshaberamt, das Commando.
  42. zaudáti, -dám, vb. pf. z. kaj, auf etwas verzichten: kosec kruha je zaudal, er hat auf den Ableberantheil verzichtet, pismo je zaudala, sie hat auf den Heiratscontract verzichtet, Polj.
  43. zdrásati, -am, vb. pf. = razdrasati, zerzausen, zerreißen: zdrasan, zerlumpt, zerfetzt, C.; z. berač, Z.
  44. 1. zlómiti, -lǫ́mim, vb. pf. zerbrechen, brechen; palico z.; nogo, roko vrat si z.; z. pečat, das Siegel verletzen, Cig.; — ( pren.) krč, mraz ga je zlomil, er bekam einen Krampf-, Fieberanfall, Cig.; strah in žalost ga zlomi, Glas.; — z. se pri delu, sich bei der Arbeit abmartern, C.
  45. 1. zròk, -rǫ́ka, m. 1) die Frist, die Verfallszeit, V.-Cig.; — z. si dati, übereinkommen, C.; ( stsl. sъrokъ); — 2) na z. hoditi, zu den Berathungen gehen, Kamnik- M.; — 3) z. si dati, sich begrüßen, Fr.- C.; ( prim. srok).

   1 101 201 301 401



  Nova poizvedba      Pripombe      Na vrh strani


Strežnik Inštituta za slov. jezik Fr. Ramovša ZRC SAZU Iskalnik: NEVA